Vroeger bestond de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) om aan te tonen dat je zelfstandig ondernemer was. Daarna werd de Wet DBA ingevoerd, met regels om zelfstandigheid of arbeidsovereenkomst te bepalen. Het al dan niet aanwezig zijn van een gezagsverhouding is hierbij een belangrijk criterium. Deze wet is nog steeds van toepassing, ook al is deze wet al geruime tijd niet gehandhaafd en bovendien sowieso lastig te controleren is. Dat komt als volgt.
Het al dan niet gekwalificeerd zijn als ZZP-er is relevant voor de opdrachtgever en ook voor de ZZP-er zelf.
Als opdrachtgever en ZZP-er uitgaan van een ZZP-situatie (en dit als zodanig ver, maar de Belastingdienst vervolgens aannemelijk maakt dat feitelijk sprake is van een (fictieve) arbeidsovereenkomst, brengt dit voor de opdrachtgever nare verrassingen met zich mee voor de loonheffingen. Voor de schijn-ZZP-er geldt dat de ondernemersfaciliteiten worden geschrapt, wat tot een hogere aanslag inkomstenbelasting leidt.
De overheid is al geruime tijd bezig om een nieuwe wet te formuleren. Goed om je hierover bij te praten, want er gaat veel veranderen. Als zelfstandige je beroep uitoefenen wordt minder vanzelfsprekend.
Op dit moment ligt er een conceptvoorstel waarin duidelijker staat omschreven wat ‘werken in dienst van’ eigenlijk betekent. In essentie gaat het om een nadere duiding van de gezagsrelatie. Bij een ZZP- ontbreekt de gezagsrelatie. In een arbeidsrelatie is de gezagsverhouding wel aanwezig.
In het voorstel wordt gekeken naar:
- de werkinhoudelijke aansturing;
- de organisatorische inbedding; en
- het werken voor eigen rekening en risico.
Als 1 en 2 niet of nauwelijks aanwezig zijn, is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Ook als ad 3. zwaarder weegt dan ad 1. en ad 2. is er geen arbeidsovereenkomst. Wegen ad 1. en ad 2. zwaarder dan ad 3. dan is er wel een arbeidsovereenkomst.
Vooral het begrip organisatorische inbedding is nieuw. Volgens het wetsvoorstel is er sprake van “inbedding van de werkzaamheden binnen de organisatie” indien:
- de werkzaamheden plaatsvinden binnen het organisatorisch kader van de opdrachtgever (de normen en regels van de opdrachtgever);
- de werkzaamheden behoren tot de kernactiviteit van de organisatie van de opdrachtgever ;
- de werkzaamheden zij-aan-zij worden verricht met werknemers;
- de werkzaamheden een structureel karakter hebben.
Waarschijnlijk gaat het begrip ‘inbedding’ ervoor zorgen dat veel ZZP-ers als werknemers kwalificeren. Je kunt dan denken aan een zelfstandige verpleegkundige of praktijkondersteuner die als het ware ‘opgaat’ in de normale gang van de organisatie. In dat geval zijn eigenlijk 1 t/m 4 allemaal van toepassing. De werkinhoudelijke aansturing wordt dan al snel verondersteld aanwezig te zijn. Maar ook een ZZP-tandarts lijkt ook in de ‘gevarenzone’ te komen, hoewel de werkinhoudelijke aansturing minder snel aannemelijk is.
Daarnaast is er het voornemen om een rechtsvermoeden te introduceren, gebaseerd op een uurtarief. Indien het tarief lager is dan € 32,24 (peildatum 1 juli 2023), is er een vermoeden van een arbeidsovereenkomst. Als een werkende aan kan tonen dat er sprake is van een uurtarief onder € 32,24 dan zou hij volgens het rechtsvermoeden een arbeidsovereenkomst kunnen claimen. Ook de Belastingdienst zou bij deze situatie sneller een arbeidsovereenkomst kunnen stellen. Het is in dat geval aan de opdrachtgever om het tegendeel te bewijzen.
Het nieuwe wetsvoorstel moet per 1 juli 2025 in werking treden en gaan gelden voor alle overeenkomsten, dus ook voor bestaande overeenkomsten. Het wetsvoorstel moet echter nog door de 2e en 1e kamer en het laatste woord is er dus nog niet over gezegd. Het moge echter duidelijk zijn dat het terugdringen van het aantal ZZP-ers menens is en daardoor is er een redelijke kans dat een vergelijkbaar wetsvoorstel uiteindelijk wetgeving wordt.
De oplossing is dan simpel, maar mogelijk ongewenst: in loondienst gaan of loonbelasting en premies sociale lasten inhouden en afdragen. Wij denken nu en straks graag mee in mogelijke andere oplossingen.
Geschreven door Arjan van der Maas
