Op 28 april 2023 is de Voorjaarsnota 2023 gepubliceerd. Uit deze nota komt duidelijk naar voren dat – na jaren van onderzoeken, vermoedens en ideeën – er op dit moment concrete plannen liggen om de bedrijfsopvolgingsregeling te wijzigen. Dat betekent in deze: versoberen. In dit artikel ligt de focus daarom op de naderende wijzigingen en de manieren om toch nog optimaal gebruik te kunnen maken van de fiscale faciliteiten.
Eerst even terug naar de basis. Wat wordt bedoeld met de bedrijfsopvolgingsregeling?
In beginsel is een bedrijfsoverdracht een heffingsmoment voor de overdragende ondernemer. Bij overdracht kan gedacht worden aan verkoop, schenken en erven.
Bij verkoop kan de waarde in het economische verkeer van de onderneming (de verkoopprijs) hoger zijn dan de boekwaarde van deze onderneming zoals blijkt uit de balans. In dat geval realiseert de verkopende ondernemer goodwill. Als het niet gaat om een B.V., maar om een onderneming in de inkomstenbelasting kunnen eventuele fiscale reserves (zoals bijvoorbeeld een fiscale oudedagsreserve of een herinvesteringsreserve) vrij vallen en deze worden daarmee in de heffing inkomstenbelasting betrokken. Bij een verkoop kan de verkoopopbrengst gebruikt worden voor het voldoen van de eventuele belasting (box I of box II van de inkomstenbelasting).
Bij schenken en erven ligt die mogelijkheid minder voor de hand. Immers: de opvolger betaalt geen koopprijs voor de onderneming. Er komt dus geen liquiditeit vrij voor het betalen van de belasting van de overdragende ondernemer. Sterker nog, er komt een liquiditeitsprobleem bij! De verkrijger van een schenking of erfenis (de bedrijfsopvolger) kan een aanzienlijk bedrag aan schenk- of erfbelasting verschuldigd zijn over hetgeen hij of zij verkrijgt. Aangezien zowel de overdrager als de opvolger in die gevallen belasting verschuldigd zouden zijn, kan het zijn dat overdrager en opvolger deze belasting betalen uit het vermogen van de onderneming, wat op zichzelf een risico voor de continuïteit van de onderneming zou betekenen. Ook de wetgever heeft erkend dat dit ongewenst is en om deze problemen het hoofd te bieden bestaat de fiscaal gefaciliteerde bedrijfsoverdracht.
Met een gefaciliteerde bedrijfsoverdracht worden twee onderdelen bedoeld:
- de doorschuifregeling in de inkomstenbelasting; en
- de bedrijfsopvolgingsfaciliteit in de schenk- en erfbelasting.
Via de doorschuifregeling in de inkomstenbelasting wordt de belastingclaim die op de overdragende ondernemer rust, doorgeschoven naar de opvolger. Bij een eenmanszaak betekent dit dat de opvolger dezelfde boekwaarden (van de activa) moet hanteren als zijn voorganger. Bij een eventuele verkoop door de opvolger, komt op dat moment de belastingclaim tot uiting. Voor een onderneming gedreven in de vorm van een B.V. betekent dit dat de verkrijgingsprijs van de aandelen overgaat naar de opvolger. Bij een verkoop van de aandelen door de opvolger komt de belastingclaim tot uiting.
De bedrijfsopvolgingsregeling in de schenk- en erfbelasting bevat een grote vrijstelling voor een geschonken of een krachtens erfrecht overgegane onderneming. In 2023 bedraagt deze vrijstelling 100% indien de totale waarde van de onderneming de € 1.205.871,- niet overstijgt. Daarboven geldt – nu nog – een vrijstelling van 83%.
Aan de doorschuifregeling en de bedrijfsopvolgingsfaciliteit is een aantal vereisten verbonden aan de overdrager, de onderneming en de opvolger om te zorgen dat de regelingen doelmatig en uitvoerbaar zijn. Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2023 voorstellen gepubliceerd om de doelmatigheid en uitvoerbaarheid te verbeteren. Deze voorstellen houden in:
- het verhogen van de vrijstelling naar € 1.500.000 (vanaf 2025);
- het verlagen van de vrijstelling boven de € 1.500.000,- naar 70% (vanaf 2025);
- het afschaffen van de 5% doelmatigheidsmarge voor beleggingsvermogen;
- het versoepelen van de bezits- en voortzettingseis in de bedrijfsopvolgingsfaciliteit voor bedrijfseconomische ontwikkelingen; en
- het verzwaren van de bezits- en voortzettingseis in de bedrijfsopvolgingsfaciliteit bij bedrijfsoverdragers op leeftijd.
Belangrijk om te benoemen is dat deze beoogde wijzigingen op dit moment alleen nog maar voornemens zijn. Het ligt echter wel in de lijn der verwachting dat deze plannen doorgang zullen vinden. Dat zal vermoedelijk deels via het Belastingplan 2024 en deels via het belastingplan 2025 in werking treden.
Benieuwd naar wat deze beoogde wijzigingen kunnen betekenen in uw specifieke situatie? Graag nemen wij de mogelijkheden door in een persoonlijk gesprek. Maar, wacht niet te lang! Voor het optimaal inrichten van een bedrijfsoverdracht is tijd nodig. Tijd om onderling als familie afspraken te maken en tijd om met de Belastingdienst (en eventueel de notaris) een en ander af te stemmen.
Geschreven door Roel Emmen
