Zij in een mooie jurk, hij in een strak pak, ten overstaan van familie en vrienden elkaar het ja-woord geven: men heffe het glas! Toch is het oppassen dat de huwelijksvoltrekking geen (juridische of fiscale) kater oplevert. Het huwelijk kan namelijk leiden tot ongewenste juridische en fiscale veranderingen. In deze nieuwsbrief staan we stil bij de juridische gevolgen (beperkt tot het relatievermogensrecht): aan wie komen de bezittingen en de schulden toe na de huwelijksvoltrekking? Fiscale aandachtspunten volgen in een latere nieuwsbrief.
Gemeenschap van goederen: welke variant wordt bedoeld?
Drie jaar geleden is het relatievermogensrecht ingrijpend gewijzigd. Huwelijken die voor 1 januari 2018 zonder huwelijkse voorwaarden zijn gesloten, worden beheerst door het ‘oude’ regime van de algehele gemeenschap van goederen. Huwelijken die na 1 januari 2018 zonder huwelijkse voorwaarden zijn gesloten, vallen onder het ‘nieuwe’ regime: een beperkte gemeenschap van goederen.
Eerlijk zullen wij alles delen…
Een algehele gemeenschap van goederen houdt in dat alle bezittingen en schulden van de echtgenoten, dus ook de bezittingen en schulden van vóór de huwelijksdatum, aan beide echtgenoten voor de helft toerekenbaar zijn. Ook schenkingen en erfenissen vallen in principe in de algehele gemeenschap.
…maar niet de voorhuwelijkse bezittingen en schulden.
Echtgenoten werden door een algehele gemeenschap van goederen geconfronteerd met (het risico op) voorhuwelijkse schulden van de andere echtgenoot. Zeker als de andere echtgenote van deze, soms zeer omvangrijke, schulden niet op de hoogte is, kan dat nog een akelige verrassing zijn. Als standaard geldt vanaf 1 januari 2018 niet meer de algehele, maar de beperkte gemeenschap van goederen.
Een beperkte gemeenschap van goederen houdt in dat alleen bezittingen en schulden van de echtgenoten vanaf de huwelijksdatum aan beide echtgenoten voor de helft eigendom zijn. Op deze manier blijven privéschulden en ook privébezittingen van de echtgenoten van vóór het huwelijk, ook echt privé. Een uitzondering geldt hier voor bezittingen en schulden die de echtgenoten vóór hun huwelijk al samen hadden: die vallen ook in de beperkte gemeenschap van goederen. Ook is met betrekkingen tot de schenkingen en erfenissen een wijziging doorgevoerd: deze vallen in beginsel buiten de beperkte gemeenschap van goederen. De bescherming van de beperkte gemeenschap van goederen werkt dus twee kanten op: beschermen van voorhuwelijks privévermogen en beschermen tegen voorhuwelijkse schulden.
Huwelijkse voorwaarden
Sommige partners willen niet dat het huwelijk een wijziging veroorzaakt in de gerechtigdheid tot hun eigendommen. Zij willen hun vermogens volledig gescheiden houden, bijvoorbeeld omdat hiermee het eigen (familie)vermogen gescheiden blijft, het overzichtelijk is welke bezittingen van wie zijn en het beschermt tegen aansprakelijkheid van schulden van de andere echtgenoot. Deze afspraken zijn mogelijk middels het opstellen van huwelijkse voorwaarden.
Huwelijkse voorwaarden zijn in beginsel een overeenkomst tussen (aanstaande) echtgenoten. Het is mogelijk om deze overeenkomst voorafgaand aan het huwelijk of (jaren) na het afsluiten van het huwelijk overeen te komen. Ook kunnen de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk aangepast worden. In deze voorwaarden kunnen (aanstaande) echtgenoten afspraken vastleggen over bijvoorbeeld bezittingen (wat is van wie?), schulden (wie moet betalen?), kosten van de huishouding (wat nu met de hypotheekrente?) en pensioenrechten. Huwelijkse voorwaarden moeten in een notariële akte worden opgenomen. Een bezoek aan de notaris is dus noodzakelijk.
Hieronder worden enkele begrippen genoemd die in huwelijkse voorwaarden aan bod kunnen komen.
Koude uitsluiting
Met koude uitsluiting wordt bedoeld dat de vermogens geheel separaat blijven. Ook (of: juist) als echtscheiding in beeld komt, betekent dit de toedeling van de bezittingen en schulden aan degene die deze heeft verdiend/verkregen respectievelijk is aangegaan. Koude uitsluiting wordt vaak gecombineerd met een periodiek of finaal verrekenbeding, maar dit is zeker niet vereist.
Periodiek (ook wel: Amsterdams) verrekenbeding
In de huwelijkse voorwaarden bepalen de echtgenoten dat hun vermogen volledig afgescheiden blijft, maar dat zij ieder jaar de inkomsten en uitgaven met elkaar zullen verrekenen. In de praktijk wordt hier weinig gevolg aan gegeven tijdens het huwelijk: men vergeet (of heeft geen zin) om te verrekenen. Op Oudejaarsavond de bankafschriften doornemen om de balans op te maken en af te rekenen draagt niet heel erg bij aan het feestgevoel. Op Nieuwjaarsdag schijnt men er evenmin animo voor te hebben. In het geval een periodiek verrekenbeding niet uitgevoerd wordt, komt deze alsnog tot uiting bij het eindigen van het huwelijk.
Finaal verrekenbeding
Een finaal verrekenbeding houdt in dat ondanks het scheiden van de vermogens de echtgenoten afspreken om aan het einde van het huwelijk met elkaar af te rekenen alsof er sprake was van een gemeenschap van goederen. Belangrijk hierbij om te noemen is dat er geen gerechtigdheid is tot goederen (bezittingen), maar een vordering/schuld in geld ontstaat.
‘Zachte’ koude uitsluiting
Dit is een variant op het finaal verrekenbeding. Een zachte koude uitsluiting houdt in dat de vermogens geheel gescheiden blijven en dat er alleen afgerekend wordt alsof er sprake was van een gemeenschap van goederen als het huwelijk eindigt door het overlijden van één van de echtgenoten. Ook hier ontstaat dus geen gerechtigdheid tot goederen (bezittingen), maar een vordering/schuld in geld.
Tot slot
Juridisch maakt het veel verschil op welke wijze echtgenoten hun relatievermogensrecht inrichten. Thans geldt als standaard dat echtgenoten trouwen in beperkte gemeenschap van goederen. Middels de huwelijkse voorwaarden kunnen afspraken gemaakt worden om de vermogens te scheiden, eventueel met een periodiek of finaal verrekenbeding. Daarnaast kan via de huwelijkse voorwaarden de algehele gemeenschap van goederen van toepassing verklaard worden.
Zijn jullie wensen en verwachtingen omtrent jullie vermogen juridisch optimaal vormgegeven?
Notitie: bovenstaande is ook van toepassing voor het geregistreerd partnerschap.
