Erfrecht en erfbelasting, is het bij u optimaal geregeld?
In onze praktijk komt de erfbelasting regelmatig naar voren. Zo krijgen wij vragen omtrent de omvang van erfbelasting. Een vervolgvraag betreft dan vaak de mogelijkheden om erfbelasting te voorkomen of te beperken. Voor ondernemers vormt daarnaast het bedrijf een groot aandachtspunt: hoe zal de bedrijfsopvolging gaan en op welke manier wordt de continuïteit van de onderneming gewaarborgd? Onbekendheid met de omvang van belasting kan slapeloze nachten veroorzaken. Aan ons de taak om hier een helder licht op te laten schijnen. Middels dit artikel benoemen we enkele mogelijkheden rondom erfrecht, erfbelasting en het testament. In een volgende nieuwsbrief benoemen we enkele veelvoorkomende testamentvormen en de fiscale consequenties daarvan.
Erfrecht
Familieleden worden door de wet in mate van bloedverwantschap met de overledene genoemd als erfgenaam. In de eerste plaats komen de echtgenoot en kinderen. Als er geen echtgenoot of kinderen zijn, komen broers, zussen en ouders als erfgenamen naar voren.
Er is een specifieke regeling voor het geval iemand (zonder testament) een echtgenoot en (minstens) één kind achterlaat, namelijk de wettelijke verdeling. De wettelijke verdeling houdt kort gezegd in dat al het vermogen van erflater overgaat naar de langstlevende en dat het kind (of: de kinderen) een niet-opeisbare vordering op de langstlevende krijgen. Deze vordering wordt in de regel pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende. De langstlevende kan op deze wijze zo ongestoord mogelijk het leven voortzetten.
Voor alle andere situaties delen de erfgenamen in gelijke delen in de nalatenschap, zij het dat er afwijkende regels zijn voor de halfbroer of -zus en – in sommige gevallen – de ouders. De nalatenschap (onverdeelde boedel) vormt een bijzondere gemeenschap. Daarin zitten bijvoorbeeld (het aandeel in) de woning, de banksaldi en de schulden. De erfgenamen kunnen deze onverdeeldheid opheffen door de schulden te voldoen en de bezittingen te verdelen. Wij kunnen assisteren bij het in kaart brengen van de nalatenschap en assisteren met de juridische, financiële en fiscale afwikkeling daarvan.
Erfbelasting
De erfrechtelijk verkrijgers (bijvoorbeeld erfgenamen en legatarissen) hebben een vrijstelling in de erfbelasting. Voor partners in de zin van de erfbelasting geldt een grote vrijstelling, namelijk € 680.645,- (2022).[1] De vrijstelling voor (klein)kinderen bedraagt € 21.559,- (2022). De vrijstelling voor anderen bedraagt € 2.274,-. Het bedrag dat boven de vrijstelling wordt verkregen, is belast.
De erfbelasting bepaalt drie categorieën verkrijgers. In de eerste categorie worden de echtgenoot en kinderen genoemd. Deze kunnen 10% tot 20% erfbelasting verschuldigd zijn. De tweede categorie bestaat uit de kleinkinderen, die 18% en 36% erfbelasting verschuldigd zijn. In de derde categorie valt iedereen die niet in de eerste of tweede categorie wordt genoemd en gelden de percentages van 30% en 40%. Het lage tarief (10%, 18% respectievelijk 30%) is verschuldigd over de eerste schijf (2022: tot € 130.425,-). Het hoge tarief (20%, 36% respectievelijk 40%) is verschuldigd over hetgeen de eerste tariefschijf overstijgt.
[1] Voor partners in het erfrecht geldt een andere toets dan voor partners in de erfbelasting. Het erfrecht benoemt als partner de echtgenoot en de geregistreerd partner. In de erfbelasting bestaat partnerschap tussen gehuwden, geregistreerd partners of bij ongehuwden, als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Deze voorwaarden komen er in de regel op neer dat de partnervrijstelling van toepassing is de samenwoners die op hetzelfde adres in de BRP staan ingeschreven en een notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting zijn aangegaan en ten minste zes maanden voor het overlijden op hetzelfde adres staan ingeschreven. Als men langer dan vijf jaar op hetzelfde adres (dus samenwonen) in de BRP staan ingeschreven, geldt de verplichting van het notariële samenlevingscontract niet.
Testament
De wettelijke regeling kan een goed uitgangspunt zijn. Maar, soms sluit de wet niet helemaal aan bij de wensen of behoeften. Bovendien, via een testament is het ook mogelijk om de wettelijke regeling verder te finetunen. Zo kunnen in het testament specifieke bepalingen opgenomen worden om vorm te geven aan bijvoorbeeld de bedrijfsopvolging en specifieke vermogensbestanddelen aan bepaalde mensen na te laten. Tot slot, fiscale motieven kunnen een testateur inspireren of zelfs motiveren om specifieke bepalingen in zijn of haar testament op te nemen (denk aan het afvullegaat). Het ‘goede’ testament maakt het de erven mogelijk om een aanzienlijk bedrag aan erfbelasting te besparen of, negatief gezegd: de ‘verkeerde’ erfopvolgingsregeling kan duizenden, soms vele tienduizenden euro’s, aan extra erfbelasting met zich meebrengen. Dit zou zonde zijn. Een up-to-date testament verdient zichzelf dus in een veelvoud terug.
Adviesgesprek
Wij begrijpen dat een en ander ingewikkeld kan overkomen en dat het niet een onderwerp is waar we graag bij stilstaan. Maar tijdig uw testament goed inregelen, kan veel onduidelijkheid, onenigheid en belasting besparen. De ondernemer die verantwoordelijkheid neemt voor zijn huidige zaken, doet er goed aan om ook die verantwoordelijkheid te nemen voor datgeen hij achterlaat en de wijze waarop hij dat achterlaat om zijn erfgenamen te ontzorgen. Graag schetsen wij voor u het juridische en fiscale landschap, toegespitst op uw individuele situatie, in een persoonlijk gesprek op kantoor. Dan bekijken we de gevolgen voor uw erfenis en de erfbelasting die daarbij komt kijken en bespreken we de mogelijkheden om te optimaliseren.
Met echtgenoot wordt in deze nieuwsbrief ook geregistreerd partner bedoeld.
Geschreven door Roel Emmen
